Proces fundacyjny opactwa cystersów w Rievaulx rozpoczął się w 1131 r. W 1132 r. grupa zakonników z Clairvaux osiadła nad rzeką Rye, zapoczątkowując dzieje nowej wspólnoty. Przed ich przybyciem wzniesiono drewniany, tymczasowy klasztor i pierwszy kamienny kościół. Następnie rozpoczęto budowę murowanego założenia. Rekonstrukcja faz budowy jest trudna. Dziś pozostały bowiem ruiny, zaś w latach 1920-1950 prowadzono prace niwelacyjno-porządkowe i restauracyjne. Możliwe jest jednak rozpoznanie podstawowych etapów. II faza prac przypadła na okres 1132-1140, kiedy to powiększono klasztor i wzniesiono czworokąt krużganków. III faza w latach 1147-1167 przypadła na opackie rządy Aelreda z Rievaulx.  W celu powiększenia przestrzeni na zabudowę, cystersi dokonali regulacji biegu rzeki i przesunęli jej koryto.  Zbudowano wtedy nowy, większy kościół, a także przebudowano klasztor, wznosząc m.in. imponujące skrzydło wschodnie z kapitularzem, budynek nowicjatu, infirmerii oraz dom opacki. Aelred brał osobisty udział w planowaniu tych prac i czuwał nad ich przebiegiem. Oprócz wartości użytkowej i konieczności pozyskania nowej przestrzeni dla licznego konwentu, gmachy miały dla niego ogromną wymowę ideową. Symbolizowały dzieło reformy monastycznej i były wyrazem cysterskiej duchowości. Skala i ranga tych prac pozwala rzeczywiście mówić o Aelredzie jako budowniczym Rievaulx w dosłownym sensie. Do dziś trwa dyskusja, jakie wzory przyświecały przyjętym rozwiązaniom architektoniczno-artystycznym. Po śmierci Aelreda, miała miejsce IV faza przebudowy opactwa, kiedy to w latach 1170-1180 powstał nowy refektarz i przebudowany został krużganek zachodni. Na pocz. XIII w. rozbudowano chór (prezbiterium) kościoła klasztornego. Opactwo uzyskało niemal ostateczny kształt. Do XVI w., gdy nadeszła epoka reformacji i kasat klasztornych, przebudowano jeszcze tylko infirmerię na nowy dom opacki.

B. Kwiatkowska-Kopka