Aelred to jeden z wielkich pisarzy duchowych XII-wiecznego monastycyzmu i najwybitniejszych twórców pierwszych pokoleń odnowy cysterskiej. W licznych jego dziełach ważne miejsce zajęła teologia przyjaźni. Temu tematowi poświęcił zresztą osobną pracę „Przyjaźń duchowa”. Podstawą swoich rozważań uczynił Pismo święte, odczytywane zwłaszcza w sensie moralnym. Wykorzystał też Cycerona „Leliusz o przyjaźni”, św. Ambrożego „Obowiązki duchowne”, Jana Kasjanan „Collationes” (Rozmowę XVI o przyjaźni), listy Anzelma z Aosty oraz pisma św. Bernarda z Clairvaux. „Przyjaźń duchowa” wiąże się ściśle z innym dziełem Aelreda – „Zwierciadłem miłości”, w którym starał się pokazać, że celem człowieka jest znalezienie odpoczynku i wiecznego szczęścia w Bogu jako Doskonałej Miłości. Przyjaźń jest jednym z najcenniejszych owoców miłości, a zarazem stopniem do poznawania i miłowania Boga i człowieka. Aelred odkrywał głębokie duchowe sensy przyjaźni w życiu jednostek, w historii ludzkiej i  wdziele stworzenia. Przyjaźń uważał również za mądrość, ponieważ prowadzi do Boga-Mądrości samej. Ten aspekt przyjaźni nadaje jej cechę praktyczną, kultywowania cnót, wiodących do uświęcenia. Mimo, że grzech pierworodny zburzył harmonię wszechświata, przyjaźń pozwala ją odbudowywać. Łączy świat ludzki z boskim. Prawdziwy cel i pełna realizacja przyjaźni pozwala człowiekowi już w życiu doczesnym zasmakować Raju, ponieważ opisuje przeznaczenie jednostki i ludzkości i najlepiej przedstawia życie w Bogu. W uduchowionej wizji Aelreda przyjaźń ma więc bogate wymiary antropologiczne, etyczne i teologiczne.

W. Polek OCist